17 Haziran 2011 tarihinde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sedat Hakkı Eldem Oditoryumu'nda gerçekleştirilen Balkan Mimarlık Konferansı, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Kosova, Makedonya, Romanya, Slovenya ve Yunanistan’dan gelen konuşmacı ve örgüt temsilcilerine evsahipliği yaptı.

Konferansın açılış konuşmasını yapan Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp Muhcu, geçmişte uzun aralıklarla birkaç kez gerçekleştirilmiş olan Balkan Mimarlık Konferanslarının sürekli ve düzenli hale getirilmesi gerektiğini belirtti. Toplumlar arasındaki barışın insanların huzuruna ve kentlerde mutlu yaşamalarına bağlı olduğunu ve bu konuda da mimarlara sorumluluk düştüğünü belirten Muhcu, ekonomilerin dayattığı yatırımlar nedeniyle kentlerde trafik, altyapı ve kimliksizleşme sorunlarının ortaya çıktığını ancak kentlerin bütüncül bir planlama anlayışıyla gelişmesi gerektiğinin altını çizdi. Muhcu kentlerle ilgili karar mekanizmalarına mimarların mutlaka dahil olması gerektiğini belirtirken, Balkan Mimarlık Konferansı’nın bu sorunların çözülmesi konusunda bölge özelinde bir fikir platformu oluşturacağını umduğunu sözlerine ekledi.

Muhcu’dan sonra söz alan Avrupa Mimarlar Konseyi (ACE) Başkanı Selma Harrington, kendisinin de Balkan kökenli olduğunu belirterek, bu organizasyona katılmaktan dolayı duyduğu mutluluğu ifade etti. Öncelikle Avrupa’nın 33 ülkesindeki 48 mimarlık meslek örgütünün üyesi bulunduğu Konsey’in çalışmalarını özetleyen Harrington, daha sonra sözü Balkanlar’a getirerek Balkanlar’ın çok kimlikli ve karmaşık yapısıyla çok özel bir bölge olduğunu ifade etti. Kendisini mimarlık ve kentsel tasarımda ifade eden Balkan kimliğinin çok kültürlülük, girişimcilik, saygı ve misafirperverlikten beslendiğini söyleyen Harrington, geçmişte Balkanlar’da yaşanmış çatışmaların artık sona erdiğine ve ülkeler arasında artık köprüler kurulduğuna değindi.

Selma Harrington’dan sonra son açılış konuşmasını yapan Uluslararası Mimarlar Birliği (UIA) Başkanı Louise Cox ise, İstanbul’a gelmekten dolayı duyduğu memnuniyeti ifade ederek, bu konferanstan herkesin çok şey öğreneceğini düşündüğünü belirtti. UIA’nın çalışmalarından da bahseden Cox, bu gibi bilgi paylaşımlarının daha iyi kentler ve daha iyi bir mimarlık yaratmak için birer fırsat olduğunu ve bu konuda mimarların sorumluluğunun büyük olduğunun altını çizdi.

Üç oturumdan oluşan konferansın birinci oturumunun konusu "Balkanlar'da Ortak Tarih, Kültür ve Kimlik" idi. Oturum Başkanı UIA 2. Bölge Başkan Yardımcısı Lisa Siola, konferansın düzenlenmesinde emeği geçen herkese teşekkür ederek, sözü birinci konuşmacı Prof. Dr. Zeynep Ahunbay’a verdi. Ahunbay, "Balkanlardaki Kültürel Miras" konulu sunuşunda, Kosova kültürel mirası ve yeni Kosova’daki koruma çabaları konusundaki çalışmalarını anlatarak, Priştina ve diğer kentlerde restore edilmiş veya yeni işlevler kazandırılmış olan pek çok yapı hakkında bilgi verdi.

Oturumun ikinci konuşmacısı Saraybosna Üniversitesi’nden Prof. Amir Pasic’ti. Pasic, “Kimliği Korumada Mimarlığın Rolü: Bosna-Hersek Örneği' konulu sunuşunda, mimarlığın Bosna’daki önemi, dinsel tolerans konusunda bir sembol olması ve Bosna’nın kültürel ve sosyal yaşamındaki, özellikle de 20. yüzyılın çalkantıları sırasındaki rolü konularından bahsetti. Bosna’daki İslam kültürünün ve onun yansıması olan mimari mirasın 19. yüzyıldan itibaren tahribat tehdidi altına girdiğini, ama 1995’ten bu yana koruma çabalarının hız kazandığını belirtti. Ancak 2009 yılında başlayan minare tartışmalarının ‘İslamofobi’nin yeni alanı olarak görülebileceğini belirten Pasic, bu konuda verilebilecek en iyi mimari cevabı sorgulayarak konuşmasını sonlandırdı.

Oturumun son konuşmacısı Romanya Zeppelin Dergisi Direktörü Constantin Goagea’ydı. İlk önce dergisinin çalışmalarından bahseden Goagea, daha sonra Bükreş'te kamusal alanlarla ilgili olarak yaşanan sorunları ve bu konuda yaptıkları çalışmaları anlattı. Geçen sene yer aldıkları ‘Balkanology’ sergisini de anlatan Goagea, bu serginin politik, ekonomik ve sosyal değişikliklerin kentsel ve mimari alanı nasıl değiştirdiğini anlattığını ve herkesin katılımına açık olduğunu belirtti.

Konferansın ikinci oturumunun konusu “Balkanlar’da Mimarlık ve Kentsel Planlama Hakkında Güncel Tartışmalar”dı. Oturum Başkanlığını Romanya Mimarlar Odası Başkanı Serban Tiganas’ın yaptığı oturumun ilk konuşmacısı Makedonya Mimarlar Birliği’nden mimar Emil Jegeni’ydi. Jegeni, “Balkanlar’da Mimarlık ve Kentsel Planlama konusundaki Tartışmalar” isimli sunuşunda Üsküp (Skopje) kentinin geçen 20 yıldaki mimari ve kentsel gelişimi ve bu gelişimin ‘geçiş safhası’ niteliğindeki yapısından bahsetti. Son yıllarda kentte yeni bir kentsel kimlik oluşturmak amacıyla "Skopje 2014" adı altında başlatılan plandan bahseden Jegeni, bu plandan dolayı kentin kocaman bir inşaat alanı haline geldiğini, Mimarlar Odası olarak bu kimliksiz yapılaşmayı engellemek için ellerinden geleni yaptıklarını ancak başarılı olamadıklarını ifade etti. Sunumunda çeşitli yapı örneklerini ve "Üsküp 2014" projesinin görsellerini gösteren Jegeni, kentsel gelişimin ve mimarlığın değişen yönetimler tarafından şekillendirildiğinin altını çizdi.

Oturumun ikinci konuşmacısı Yunanistan Mimarlar Derneği (SADAS) Yönetim Kurulu Üyesi Konstantinos Belibassakis, “Yunanistan’da Kriz Koşullarında Kentsel Çevreyi Tasarlamak” konulu sunuşunda, inşaat sektörünün Yunanistan ekonomisinde çok önemli bir yer tuttuğunu ve kriz ortamının sektörü de derinden etkilediğine değindi. Her krizin hem zorluklar hem de fırsatlar barındırdığını söyleyen Belibassakis, bu krizin de sürdürülebilir gelişimin sağlanabilmesi ve sürdürülebilir mimarlığın üretilebilmesi için bir fırsat sunduğunu belirtti.

Oturumun üçüncü konuşmacıları Hırvat Mimar Alan Leo Plestina ve Hırvat Mimarlar Odası Başkanı Tomislav Curkovic’ti. “Apolitika: Mimarlık Politikası için bir Rehber – Hırvat Mimarlar Odası ve Hırvat Mimarlar Birliği’nin Ortak Girişimi” konulu sunuşlarında, Hırvat Mimarlık Politikası geliştirilmesi amacıyla başlattıkları süreçten ve bunun için oluşturulan rehber metnin içeriğinden bahsettiler.

Oturumun son konuşmacısı Bulgaristan Mimarlar Birliği Başkanı Georgi Bakalov, “Balkanlarda Mimarlık ve Kentsel Planlama - Balkan Kentlerinin Uyumlu ve Modern bir Şekilde Yapılandırılmasında Mimari Birliklerin Rolü: Bulgaristan Mimarlar Birliği Deneyimi” konulu sunuşunda “Avrupa 2020” stratejisinin Balkan ülkelerinin gelecekte bir araya gelmesini amaçladığını söyleyerek, bu konuda Mimarlık Örgütleri ve Birliklerinin rolünün önemli olduğunu ve birlikte çalışmalarının yararlarına olacağına değindi. Bakalov, yakın zamanda Bulgaristan’da başlatılan “Kentsel Gelişim ve İyileştirme için Bütüncül Planlar” isimli projeyi ve Bulgaristan Mimarlar Birliği’nin de bu projeye nasıl ve ne şekilde destek olduğunu anlattı.

Soldan Sağa: ACE Başkanı Selma Harrington, UIA Başkanı Louise Cox, UIA 2.Bölge Başkanı Lisa Siola

Konferansın sonunda, tüm katılımcı mimarlık örgütlerinin temsilcilerinin söz aldığı Forum Oturumu yer aldı. Oturum başkanlığını Prof. Dr. Deniz İncedayı’nın yaptığı forumun konusu “Balkan Konferansı’nın Geleceği Konusundaki Tartışmalar” ve “Balkanlar'da Mimarlık Mesleği ve Örgütleri” idi. Her ülke temsilcisinin örgütünü tanıttığı ve Balkan Konferansı konusundaki düşüncelerini paylaştığı oturuma, Bulgaristan Mimarlar Odası, Bulgaristan Mimarlar Birliği, Hırvatistan Mimarlar Odası, Makedonya Mimarlar Birliği, Yunanistan Mimarlar Birliği, Yunanistan Teknik Odası, Kosova Mimarlar Birliği, Romanya Mimarlar Odası, Slovenya Mimarlık ve Mekânsal Planlama Odası ve Türkiye Mimarlar Odası katıldı.

Konferans, tüm katılımcıların gelecekte tekrar bir araya gelme ve konferansı süreklileştirme dilekleriyle son buldu.

Balkan Mimarlık Konferansı sunuşlarına ve konferans hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşmak için:
www.balkanarchconference.org